رئیس شورای عالی نظام پزشکی از کرونا به عنوان ابرچالش جهانی یاد کرده و در خصوص خطر موج های جدید کرونا بعد از شهریورماه هشدار داد.
به گزارش وبدا، دکتر مصطفی معین در نشست خبری که در استودیو سلامت وزارت بهداشت و به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، ضمن تبریک روز خبرنگار به اصحاب رسانه و فرارسیدن روز پزشک به جامعه پزشکی، اظهار کرد: خبرنگاری و پزشکی دو حرفه ای هستند که وجوه مشترکی زیادی با یکدیگر دارند، هر دو حرفه سخت و زیان آور هستند و هر دو مسئولیت های مشترکی دارند و در راس همه مسئولیت ها، مسئولیت های اجتماعی خبرنگاران و پزشکان قرار دارد که هر دو گروه باید مدافع حقوق مردم باشند و مسئولیت اطلاع رسانی و بالابردن سطح آگاهی جامعه را نیز برعهده دارند. ارزش های اخلاقی متعدد مانند، صداقت، بی طرفی و افزایش آگاهی و فرهنگ جامعه و همچنین دفاع از حقوق مردم در وجوه مختلف، چه سلامت فکری، جسمی و یا سلامت روانی در هر دو گروه مشترک است.
وی افزود: در حال حاضر در آستانه روز پزشک قرار داریم. این روز به مناسبت زادروز بزرگترین دانشمند ایرانی، ابوعلی سینا به عنوان روز پزشک نامگذاری شده است؛ ابن سینا شخصیتی جامع بوده و در تمام جنبه های علمی، سیاسی و اجتماعی صاحبنظر و الگوی بسیاری از پزشکان امروزی قرار دارد. بنابراین، به دلیل اینکه پزشکی پدیده ای اجتماعی است، می توان گفت که طب و طبیب نقش های متعددی در جامعه جدید دارند؛ آنها هم درمانگر و هم آموزش دهنده هستند. از سوی دیگر، نقش مدافعان سلامت جامعه را نیز برعهده دارند. زیرا مورد اعتماد جامعه هستند.
دکتر معین با اشاره به این که پزشکان نسبت به سایر گروه های اجتماعی بالاترین مقبولیت و مرجعیت را در نگاه مردم دارند، تصریح کرد: دانش پزشکی در ایران در سطح استانداردهای جهانی بوده و پزشکان نه فقط در طبابت بلکه در سایر جنبه ها باید فعال بوده و از حقوق بیمارشان دفاع کنند. پاندمی کرونا یک ابرچالش و بحران عمیق است که آینده جامعه بشری را تحت تاثیر قرار خواهد داد. برای مقابله با این ویروس باید خودمان را آماده کنیم و پزشکان نیز مانند گذشته در صحنه باشند.
۶هزار ابتلا به کرونا در کادر درمان
وی افزود: در راس هرم دفاع و مقابله با ویروس، جامعه پزشکی قرار دارند که به دلیل پایبندی به اصول اخلاقی پزشکی در خط مقدم مقابله با بیماری فعال بوده و بیشترین تلفات را داده اند. تاکنون بیش از ۱۵۰ شهید مدافع سلامت و بیش از ۶ هزار مبتلا در میان کادر درمانی داشته ایم. تلفاتی که در میان پزشکان وجود داشته، حتی بیش از میانگین جهانی بوده است، البته در سطح ملی نیز آمار فوت شدگان بیشتر از میانگین جهانی بوده و ممکن است آمارهای موجود چند برابر موارد اعلام شده نیز باشد. زیرا برخی بسیار خفیف به بیماری مبتلا شدند، برخی به پزشک مراجعه نکردند و جان خود را از دست دادند.
از پزشکان حمایت شود
دکتر معین در ادامه سخنانش با تاکید بر دفاع تمام قد جامعه پزشکی از مردم در برابر این بیماری، اظهار کرد: در مقابل نیز جامعه و مسئولان عالی کشور باید قدر این سربازان فداکار خط مقدم سلامت را بدانند و از آنها بیشتر حمایت کنند. این حمایت ها چه در بخش لجستیک و چه در بخش تجهیزات ایمنی باشد، به حفظ کادر درمان کمک می کند. کادر درمانی سرمایه های غیر قابل جبرانی هستند و اگر سیستم درمانی ما دچار مشکل شوند، به مشکل برخواهیم خورد. پاندمی کرونا توانست فرصت ها و تهدیدهای جدید به وجود آورد که اگر نظام، دولت، مجلس و سایر بخش ها، آگاهانه و با تدبیر با این موضوع برخورد کنند، می توانیم از فرصت های کرونا استفاده کنیم. این فرصت ها یعنی کنار گذاشتن عادات قدیمی و تغییر شیوه زندگی. به عنوان مثال، تقویت سیستم الکترونیک و فضای مجازی کشور که یک نعمت بود، اما تاکنون مورد غفلت قرار می گرفت. از سوی دیگر احساس خطر مشترک برای همه مردم باعث افزایش همبستگی و تعاون در جامعه می شود که می تواند زیرساخت های مدیریت بحران را تقویت کند.
وی درخصوص تهدیدهای موجود در پاندمی کرونا، کتمان واقعیت ها را یکی از تهدیدها خواند و در این باره به اظهارنظرهایی درباره زمان ورود ویروس کرونا به کشور اشاره کرد و گفت: در مجموع چه برگزاری آزمون های سراسری و چه عزادارای ها و انتخابات، نباید علم را تحت شعاع قرار دهند، سیاست و ایدئولوژی باید در خدمت علم و علم نیز در خدمت انسان باشد.
رییس شورای عالی نظام پزشکی به برخی مباحث درخصوص ایمنی جمعی و گله ای کرونا اشاره کرد و گفت: اینکه در برخی موارد گفته می شود به دنبال ایمنی گله ای باشیم، اصلا در شان انسان نخواهد بود. براساس آیات و روایات حیات یک انسان به اندازه حیات بشریت اهمیت دارد. ایجاد دوگانه سلامت و عزاداری قابل قبول نیست. اولویت اول باید سلامت باشد؛ همانطور که مقام معظم رهبری نیز بر آن تاکید کردند، اما متاسفانه این موضوع گاه در سطح اجرایی چندان که باید مورد توجه قرار نگرفت و این عدم توجه می تواند باعث آسیب دیدن مردم و پزشکان شود.
وی در پاسخ به سوالی درباره برگزاری کنکور سراسری، خاطرنشان کرد: تمامی سیاست ها باید خود را با حفظ اولویت سلامت انسان تطبیق دهند؛ اگر بنده در حال حاضر مسئولیتی در این مورد داشتم، اجازه برگزاری کنکور و هرگونه تجمعی را نمی دادم، این که اعلام می شود پروتکل ها قابل اجرا است، فکر نمی کنم درست باشد؛ زیرا در یک مراجعه به یک نانوایی کوچک هم می بینیم برخی پروتکل ها اجرا نمی شود؛ حال این یک نمونه کوچک است. شما می توانید در نظر بگیرید، رعایت این پروتکل ها در کنکور و عزارداری‌ها و تجمعات چگونه خواهد بود. اینکه اعلام می شود اجازه نمی دهیم کنکور برگزار شود مگر این که پروتکل‌ها اجرا شود، به نظر من یک توجیه غلط است.
وی تصریح کرد: به لحاظ اخلاقی کمترین تخلفات نیز باید در جامعه پزشکی مورد بررسی قرار گیرد. جامعه پزشکی در مقایسه با سایر گروه های اجتماعی بیشترین رعایت نکات اخلاقی را دارد که این موضوع نیز به قداست این حرفه بازمی گردد. پزشک افتخار می کند که واسطه شفا گرفتن بیماری با کمک خداوند است. گاهی اوقات جوسازی هایی که با ناآگاهی در مورد پزشکان اتفاق می‌افتد، می تواند به اعتماد مردم به این حرفه ضربه بزند. این جوسازی ها گاهی به علت گرایش های سیاسی و گاهی نیز از طریق طنزها و سریال ها صورت می گیرد.
وی با اشاره به اینکه در بحران ها و پاندمی های بزرگ، شبه علم رایج می شود، افزود: عده ای با ناآگاهی و عده‌ای نیز با سوء نیت به دنبال مطرح کردن شبه علم خواهند بود که شنونده باید در این زمینه عاقل باشد. یکی از وظایف رسانه، اطلاع رسانی و آموزش به بیماران است تا سواد سلامت جامعه افزایش پیدا کند. در زمینه بحران کرونا بیشترین جعلیات در خصوصی پزشکی از طریق روایات و مقدساتی بود که برخی بدون تخصص کافی آن را مطرح می‌کردند؛ مانند آن فردی که مباحثی در خصوص روغن بنفشه را عنوان کرده بود.
خطر موج های جدید کرونا بعد از شهریورماه
دکتر معین با تاکید بر لزوم برگزاری مراسم های عزاداری در منزل و استفاده از فضای مجازی برای جلوگیری از تشدید کرونا، هشدار داد که در غیر این صورت ممکن است بعد از شهریور ماه و بعد از کنکور و محرم، موج های جدیدی از بیماری را تجربه کنیم. ضمن آنکه در فصل پاییز علاوه بر پاندمی کرونا، موضوع آلودگی هوا، شیوع بیشتر سرماخوردگی‌ها و آنفلوآنزا وجود خواهد داشت. این در حالی است که اگر مدارس و دانشگاه ها نیز آغاز به کار کنند، وضعیت سختی به وجود خواهد آمد. کشور باید مسئولانه با پشتوانه مالی و حداکثر سرمایه برای مهار کرونا تلاش کند. البته باید در نظر بگیریم که عواقب کرونا ادامه‌دار خواهد بود و باید سال‌ها با آن به شکل مسالمت آمیز زندگی کنیم.
وی در پاسخ به سوالی درباره این که آیا در مهار کرونا کشور توانسته است از تمام پتانسیل‌های خود استفاده کند، تاکید کرد: من فکر می کنم در بسیاری از موارد آن چنان که باید از پتانسیل هایمان استفاده نکردیم و نتوانسته ایم از سرمایه های خود در مهار کرونا به اندازه کافی استفاده کنیم. فکر می کنم نهایتا توانسته ایم از ۳۰ درصد پتانسیل کشور برای مهار کرونا استفاده کنیم. البته این موضوع به کادر درمانی تعمیم پیدا نمی‌کند؛ زیرا آنها در خط مقدم مقابله با کرونا حتی بیش از ۱۰۰ درصد پتانسیل خود را استفاده کردند.
دکتر معین ادامه داد: اینکه آیا سلامت جامعه و بیماران در اولویت اول سیاست گذاری ها بود؟ باز هم پاسخ خیر است. فکر کردن به ایمنی جمعی، سیل سفرهای تابستانی و تجمعات نشان نمی دهد که ما توانستیم از پتانسیل های کشور استفاده کنیم. نظرات وزارت بهداشت نباید در مقابل نظرات ایدئولوژیک قرار گیرد. در مرحله اول شیوع بیماری به دلیل عادی سازی و دیر اعلام کردن ورود بیماری، آثار آن را در اواخر اسفند ماه دیدیم. با رها سازی و نزدن ماسک پس‌رفت‌های داشتیم. از اردیبهشت ماه به بعد به آرامش رسیده بودیم که مجددا دچار بحران و پیک بیماری شدیم. اگر برنامه های ما به درستی پیش می رفت مانند سایر کشورها در فصل تابستان به یک ثباتی می رسیدیم، در حالیکه این اتفاق نیفتاد.
آثار کرونا در مبتلایان آسم و آلرژی
وی در پاسخ به سوالی درباره آسیب پذیری بیماری و آثار آن بر ریه گفت: افراد آسیب پذیر و بیماران مزمن بیشتر در معرض خطر بیماری قرار می گیرند، اما علیرغم آنکه تصور می کردیم، مبتلایان به آسم و آلرژی بیشتر از سایرگروه های بیماران مزمن در خطر قرار خواهند بود، این اتفاق نیفتاد. زیرا بیماری شان به شکل کنترل شده ای پیش رفت. بیماران مبتلا به آسم و آلرژی اگر از گذشته کورتون مصرف می کردند، با ابتلا به بیماری کرونا می توانستند با نظر پزشک داروهای خود را ادامه دهند. جدیدا موضوع استفاده از کورتون در دوزهای بالا در مبتلایان سخت کرونا مطرح می‌شود. در بیماری کووید ۱۹ سیستم ایمنی به طور جدی فعال می‌شود تا جلوی ویروس را بگیرد که این موضوع سبب لخته شدن خون در رگ‌ها و در نهایت انسداد راه‌های هوایی می‌شود که این مشکل می تواند سبب مرگ نیز باشد. موضوع استفاده از دوزهای بالای کورتون برای کمک به بیماران برای نرسیدن به آی سی یو و استفاده از ونتیلاتور مطرح می شود، اما هنوز در تمام مقالات در مورد آن اظهار نظر قطعی نشده است و این موضوع می‌تواند با نظر پزشک برای بیمار تجویز شود.
رییس شورای عالی نظام پزشکی در پاسخ به سوالی درخصوص ارائه راهکاری برای برون رفت از بحران کرونا و مقابله با آن، گفت: مشارکت عمومی در تمام بحران ها، اصلی اساسی است؛ سه ضلع حکومت، جامعه مدنی و شهروندان اگر در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر قرار گیرند، می‌توانیم سرعت کنترل بحران را افزایش دهیم. در این سه ضلع اصلی ترین نقش توسط شهروندان ایفا خواهد شد که با اعتماد به نخبگان و حکومت توصیه‌های پزشکی را رعایت کنند تا بحران کنترل شود.
وی در این باره افزود: سازمان نظام پزشکی به عنوان یک نهاد مدنی که در ارتباط با مردم، دولت و پزشکان است باید در این زمینه فعالیت خود را انجام دهد. از ابتدای شیوع بیماری بیشتر تاکیدات بر آموزش مسائل بهداشتی به مردم بود که در این زمینه این سازمان توانست نقش مناسبی ایفا کند. فاصله گذاری اجتماعی، استفاده از ماسک و دستکش و شست و شوی دستها از نکات حائز اهمیت است که برای تامین این موارد در اقشار محروم و کمتر برخوردار دولت نیز باید فعالیت جدی تری داشته باشد.
وی افزود: جبران برخی سرمایه ها زمان بر است که در راس این موضوع جایگزینی پزشکان و متخصصان است. ما می توانیم با کاهش بار بیماری به حفظ این جامعه کمک کنیم. در این زمینه برخورد راحت‌تر با دستیاران پزشکی می‌تواند موثر باشد. پرستاران نیز جزو مظلوم‌ترین‌های کادر درمانی هستند. در زمینه تامین ملزومات و امکانات بهداشتی برای کادر درمانی موضوعی وابسته به امکانات مالی دولت و نهادهای مدنی پیش رویمان قرار دارد؛ هر چندکه در این زمینه علیرغم آن که نهادهای مردمی هنوز به طور جدی مورد توجه قرار نمی‌گیرند، اما می‌توان بر کمک آنها حساب کرد.
پیشنهاد تشکیل موزه شهدای سلامت
دکتر معین ادامه داد: امسال به خاطر شرایط خاص کشور ضربات جبران ناپذیری به کادر درمانی وارد شده است. از این رو در نظر داریم روز پزشک را با شکوه بیشتری نسبت به سالیان گذشته گرامی بداریم. در این زمینه حتی پیشنهاد تشکیل موزه شهدای سلامت را داده ایم تا بتوانیم فداکاری های کادر درمان را برای نسل جوان تبیین کنیم. در دیدارهایی که با شهرداری داشته ایم قرار شد تا محلی مناسب با تمام امکانات و تجهیزات برای برگزاری کنگره‌های پزشکی کشور تعبیه شود تا بالغ بر ۵۰۰ انجمن علمی و پزشکی از امکانات خوبی برای برگزاری کنگره برخوردار باشند.
اقدامات پزشکان عمومی، پرستاران و رزیدنت‌ها در بحران کرونا
وی در پاسخ به سوالی درباره مشکلات رزیدنت ها در بحران کرونا اظهار کرد: سه گروه در مقابله با بیماری بیشترین تلاش را می کنند؛ گروه اول پزشکان عمومی، گروه دوم پرستاران و گروه سوم رزیدنت‌ها و کارورزان پزشکی هستند که علیرغم تمام تلاش های که انجام می دهند، حقوق شان به اندازه کافی رعایت نمی شود. البته در این زمینه سازمان نظام پزشکی قدرت اجرایی ندارد، اما بارها این موضوع را به مسئولان اجرایی و وزارت بهداشت گوشزد کرده ایم.
وی با اشاره به تعهداتی که از رزیدنت ها گرفته می شود، گفت: این تعهد تنها گریبانگیر گروه پزشکی است و در سایر گروه های علمی تعهدی برای ارائه خدمت در نقاط محروم وجود ندارد. گاهی پزشک برای گذراندن طرح خود باید به نقاط محرومی برود که ممکن است فرزندان شان از آموزش کافی برخوردار نشوند، از مسیرهای صعب العبور تردد کرده و جانش در خطر باشد؛ با همه اینها بنده این تعهدات را مبتنی بر تبعیض می دانم و وزارت بهداشت نیز باید به عنوان نماینده جامعه پزشکی در این راستا از حقوق پزشکان دفاع کنند.
جنگ با کرونا مانند دوره دفاع مقدس است
دکتر معین با اشاره به این که جنگ با کرونا مانند دوره دفاع مقدس است، ادامه داد: در آن زمان کل جامعه برای مقابله با دشمن بسیج شده بودند، اما اکنون مانند آن رزوها این اتفاق نیفتاده است. ما در ماه‌های اول شیوع بیماری با حداقلی‌ترین امکانات به دفاع از سلامت مردم پرداختیم. البته در تمام زمینه‌ها مردم همواره قدرشناس کادر درمان هستند، اما برخی هم توصیه های اجتماعی و بهداشتی را رعایت نمی‌کنند. در ابتدا اعلام شد خدمات مربوط به درمان کرونا رایگان است، اما اکنون مشاهده می کنید که وجهی نیز از مردم دریافت می‌شود که در عمل ممکن است به علت کسری بودجه باشد. البته دولت نیز در تنگنا قرار دارد، اما شرایط مطلوب آن است که درمان این بیماری رایگان باشد و یا حداقلی‌ترین هزنیه‌ها برایش پرداخت شود.
وی درباره شهدای سلامت نیز بیان کرد: چند ماه قبل با دستور مقام معظم رهبری مقرر شد افرادی که از کادر درمان در ارتباط با بیماران، به کرونا مبتلا می شوند و جان خود را از دست می دهند، شهید محسوب شوند که در این راستا کمیته ای با حضور وزیر بهداشت و رئیس بنیاد شهید تشکیل شد. اما گاهی تنها فقط پزشکی که در بخش مخصوص کرونا فعال است، به کرونا مبتلا نمی‌شود، بلکه پزشکی که در مطب خود کار طبابت انجام می دهد، می تواند به واسطه برخورد با بیمار مبتلا شود و جان خود را در راستای ارائه خدمت از دست بدهد. در این زمینه فکر می کنم کمیته مذکور باید با وسعت دید بیشتر برخورد کند.
بالاتر بودن آمار کرونا، موضوع غیرمحتملی نیست
وی درباره آمار کرونا گفت: البته در همه دنیا موارد تشخیص داده شده با آمار کلی ممکن است متفاوت باشد. اگر بتوانیم انجام تست پی سی آر را گسترش دهیم شاید بتوانیم آمارها را دقیق تر اعلام کنیم. این که قرار باشد به ایمنی گله‌ای فکر کنیم، اصلا درست نیست؛ چرا که میزان تلفات نیز با ایمنی گله‌ای افزایش پیدا خواهد کرد. این که برخی اعلام می‌کنند آمار واقعی ۲۰ برابر آمار اعلام شده، فعلی است به نظر درست نمی‌رسد. من فکر می‌کنم شاید آمار تا ۳ برابر چیزی باشد که اعلام می‌شود. اما در نظر بگیرید در مجموع این موضوع به شرط آن قابل اثبات خواهد بود که مطالعه‌ای روی آن صورت گیرد، اما بالاتر بودن میزان آمار کرونا اصلا موضوع غیر محتملی نیست.
وی درخصوص پروژه تولید واکسن کرونا، تصریح کرد: پروژه های متعددی در سراسر دنیا در حال انجام است، اما تعداد کمتری به مرحله کارآزمایی بالینی رسیدند. روسیه می خواهد همانطور که اولین فضانورد را به ماه فرستاد، حالا هم اولین کشوری باشد که واکسن کرونا را تولید کرده است. البته بنده چندان اطمینانی به این واکسن و این موضوع ندارم و فکر می کنم شاید اولین واکسن موثر همانی باشد که در آکسفورد مراحل تحقیقاتی اش را پشت سر می گذارد.
رییس شورای عالی نظام پزشکی با تاکید بر این که کرونا یک بیماری عفونی است، تصریح کرد: البته هنوز تمام ابعاد بیماری شناخته نشده است. در ابتدا اعلام می شد میزان سرعت انتقال بیماری یک بر سه است، اما الان می بینیم این میزان ۹ تا ۱۰ برابر افزایش یافته است. این که اعلام می شود در نقاط مختلف جهان ویروس های جدیدی ظهور پیدا می کنند، اصلا دور از ذهن نیست. گرم شدن کره زمین، تغییرات زیست محیطی و نابودی محیط زیست بر بروز مشکلات این چنینی موثر است. این مصیبت ها دستاورد خود ما انسان ها است. زمانی که در رژیم غذایی گوشت سگ یا خفاش وارد می شود باید متتظر بیماری هایی باشیم که مخزن آن حیوانات هستند. این مصیبت ها باید باعث شود رویکرد جامعه بشری تغییر کند.